Canada: Hazalton - Fraser Lake

28 Augustus 2019

First or Last Nation

Een klein museum, vijfhonderd meter van onze kampeerplaats, over de Gitxsan (K’san) stam. Vijf gebouwen op een perfect onderhouden grasveld met een paar totempalen. Deze stam is de originele bewoner van dit gebied.

In de laatste ijstijd dertig tot vijftien duizend jaar geleden was er zoveel water opgeslagen in ijs dat de zee veel lager stond (ook de Noordzee was toen land). Er was land tussen Siberië en Alaska. Toen de aarde weer opwarmde aan het einde van de ijstijd zijn de volkeren die daar, tussen de mammoets, woonde deels daar gebleven (Inuit, oftewel Eskimo’s) en deels naar het Zuiden getrokken. Deze groepen zijn de eerste mensen in Amerika geweest. Na miljoenen jaren vanuit Afrika zich verspreid te hebben over Afrika, Europa en Azië zijn ze dus pas zeer kortgeleden in Amerika aangekomen. De groepen hebben zich verspreid als nomade over heel Amerika. En sommige groepen zijn blijven hangen, in gebieden waar goed te leven was, zoals noord Canada.

De volkeren zelf geloven dat ze uit de lucht zijn gevallen als vogels zonder vleugels. Dat is ook een mooie gedachte.

Er zijn stammen ontstaan, ieder in zijn gebied, gewoontes en taal. En omdat Canada heel lang niet interessant is geweest voor de immigranten uit Europa, omdat er geen delfstoffen waren, hebben deze stammen lang kunnen blijven bestaan. Pas sinds er goud is gevonden zijn de buitenlanders gekomen. En dat is pas honderdvijftig jaar geleden begonnen. En natuurlijk zijn er gevechten geweest, maartussen deze twee groepen en waren de blanken met hun wapens de overwinnaars. Maar nu zijn er delen van het land weer teruggegeven aan de restanten van deze stammen, die zich verenigd hebben onder de naam “First Nations”.

We volgen een rondtoer door de gebouwen. Een woonruimte in de winter, voor zestig mensen. Een vergaderruimte en een feestruimte. Alles hangt vol met gereedschappen, kunstwerken en kleding. De stammen hadden nog geen geschreven woord dus werd in de vergaderruimtedeze ruimte de verhalen verteld en overgedragen. De ‘Talking Stick’ is hier ontstaan, je mag alleen praten als je de stok had, anders zwijg en luister je, interrumperen is niet toegestaan. Lange vergaderingen waarbij iedereen mag uitspreken.

In de winter verzamelde de stamoudsten van verschillende stammen zich, voor een maand, in de feestruimte om te vieren en trots de kunstwerken te tonen. De winterdagen zijn kort, koud en het land vol sneeuw. In de zomer de rivieren vol met zalm, bessen en de bossen vol beesten. Het leven in de bossen, moet simpel zijn geweest, met wat spirituele geesten. Alles had een ziel, ook een dier werd alleen gedood met een reden.

Vooral de kunstwerken, weefwerk van heel fijn hout en wol. Of kisten waarvan vier zijde van een plank gemaakt zijn, zonder spijkers, gebogen in een hoek van negentig graden en beschilderd met mooie emblemen. Alles was gemaakt van Cedarhout. Er was koper voor versiering maar nergens ijzer als gereedschap te zien.

We slenteren door het museum, de grootste verrassing is dat dit allemaal zo kortgeleden nog bestond, en zo snel verdwijnt. Er zijn nog traditionele muziek en dansvoorstellingen, er zijn nog stamoudsten, maar dat is allemaal om te herinneren. Niet als leefstijl.

We rijden verder, verlaten de rivier. De bergen worden minder hoog, maar we blijven alleen op de weg. Wat tegenliggers en verder vrijwel niets. Bomen, bossen en een meertje. En incidenteel wat wegwerkzaamheden. Oranje borden, een afzetting waarbij er maar een richting door mag en de andere richting moet wachten. Halverwege stoppen we in Terrace. De grootste plaats sinds we op het vaste land zijn aangekomen met wel vijftienduizend inwoners, drie stoplichten, een grote shopping mall langs de weg en een heuse winkelstraat met een restaurant, voor een goede lunch en een geweldige bediening.

We verlaten de hoofdweg naar een Lodge met RV-plekken langs “François Lake”. Passeren twee beren en eindigen helemaal alleen op een grindstrook achter de Lodge. De Lodge is gebouwd in Zuid Duitse stijl, met de naam in gotische letters en een prachtig verzorgde tuin met bloemenperken. De eigenaar blijkt oorspronkelijk uit Zwitserland te komen. Een oudere dametje, bezig de tuin te verzorgen. Er zijn geen andere gasten behalve een kat welke rustig op onze schoot komt liggen kroelen. Een schitterende plek waar het meer over gaat in een riviertje. Prachtig uitzicht maar wel alleen.

Gisteren stonden we nog aan de rivier van de mist (Skeena) in First Nations gebied. Bij de rivier vroeg ik aan een paar indianen bij een vis plek of ze wat gevangen hadden. De bakken werden geopend en er lagen zes enorme zalmen, minimaal honderd kilo aan zalm. Geen Atlantische lichte roze fabriekszalm maar de rode wilde soort. Gewoon net als honderd jaar geleden met een haakje uit de rivier geplukt.

De afstand tussen onze Zwitserse gastvrouw en deze “First Nation” vissers was maar tweehonderd vijftig kilometer maar het voelt als meer dan tweehonderd vijftig jaar.