Canada: Prince Rupert - Hazelton: Een mistige weg

27 Augustus 2019

We beginnen in een druilerige industrie- en havenstad in de huidige tijd. Een ontbijt in een lokale fastfoodketen. Bij binnenkomst een enorme herrie, muziek, pratende gasten en personeel. We bestellen, bijna schreeuwend, een wrap gevuld met eieren, worst en bacon en een wafel met ei, bacon en cheddar kaas. Twee enorme aanslagen op de gezondheid. Vet, zonder enige gezonde granen of vezels en net zoveel calorieën als volledige avondmaaltijd. De tafels om ons heen zijn dan ook gevuld met het nodige overgewicht. De arbeiders bereiden zich voor op hun lange harde werkdag met koffie uit een grote pot, half warme filterkoffie in een grote papieren beker.

Op straat is het niet veel beter, een grote parkeerplaats voor de pick-up trucks, een Walmart, een Dollarama en een enorme drugstore voor medicijnen. De straat is een vierbaans brede doorgangsroute met wat stoplichten en wat winkeltjes, ook al is onduidelijk wat ze verkopen. In ieder geval geen vers brood, vlees, vis of echte vers gezette koffie.

De eerste afslag van de Yellowhead highway is richting Port Edward, een plaatsje van ongeveer vijfhonderd inwoners. Een reis terug naar de jaren vijftig in een openluchtmuseum van een visverwerkingsfabriek. Van vers aangevoerde vis tot blikjes met zalm voor de export. Een geweldige locatie langs de rivier, een grote fabrieksloods met het volledige machinepark van het proces. Alles staat er nog en het ziet eruit alsof de werkers zo terug kunnen komen om weer te beginnen. Van het lossen van de vis aan de kade, wegen, schoonmaken en koken van de vis. Tot de lopende band van blikjes, het handmatige vullen, deksels erop zetten en klaar maken voor transport. Een verstild beeld, het moet druk zijn geweest met veel arbeiders, stinkend naar vis en stoom uit de ketels. Nu heerst de rust, stof.

Rond de loods de huisjes, boven het water, van de fabriek. Het management, het kantoor, de keuken, kantine en de woonhuisjes van de medewerkers. Alles alsof het net verlaten is. Type, telex en een morsesleutel in het kantoor. Ingerichte huisjes van de Japanse werkers met beeldjes en herinneringen aan hun thuis aan de wand. Alsof ze net weggelopen zijn. Nu lijkt het bijna idyllisch, gelegen aan een mooie rivier met groene bergen eromheen. De werkelijkheid was waarschijnlijk twaalf uur, zeven dagen per week werken, ver van huis.

We gaan terug naar de afslag en volgen verder de weg langs de rivier van de mist. Vandaag is er geen mist, mooie luchten, eerst mistflarden welke uit de bomen omhoog kruipen. Later prachtig strakblauw met mooi witte wolken, boven de brede rivier en de meren. Daarboven de groene bergen. Bomen, bomen en bomen. Een brede weg, twee banen en een ruime vluchtstrook. Regelmatig een derde baan om langzamer verkeer te laten passeren. Het is een schitterende weg, slingerend langs hoge bergen en diep dalen.

De tweede afslag, na tweehonderd kilometer leidt richting Alaska, en brengt ons terug naar het einde van de negentiende eeuw. Op een klein veldje, in Kitwancool (of Gitanyow) een klein dorpje, staan de meeste totempalen van de First Nations (verzamelnaam van alle autochtone volkeren in Canada), en specifiek van het Gitxsan volk wat in deze buurt woont. Al deze namen zeggen ons niets, zelfs het begrip totempaal is mistig. Het zijn geen heiligdommen maar palen om de leiders van een stam te eren. Ze zijn gemaakt van cedarbomen, en vergaan gewoon in de tijd, de oudste zijn tweehonderd jaar oud. Hier staan er een stuk of dertig, van verschillende stamhoofden. Bijna vergaan tot mooi uitgebeelde figuren, vrijwel zonder kleur.

Dit zijn de oudste herinneringen van de cultuur in Canada. Van de industriestad, de visfabriek naar de oorspronkelijke bewoners levend in de bossen van de zalm in de rivier. Een mistige rit over tweehonderdvijftig kilometer en net zoveel jaar. Van klagen over de politiek naar verering van leiders in kleine gemeenschappen.