Lavadas, Musea, Funchal

Een dagje luieren. In de ochtend hoofdzakelijk wat lezen, schrijven en handwerken op ons balkon. In de middag een bezoek aan het fotomuseum ‘Atelier Vincente’s’. Om de hoek in eenzelfdegerenoveerd Art Deco gebouw als ons appartement. Een mooie verzorgde tentoonstelling in dit geweldige gebouw. Maar het is te veel tekst en ook veel focus op de techniek van de eerste fotografie. Jammer genoeg waren er wat weinig mooie indrukwekkende foto’s, zoals in de gangen van het gebouw waar wij verblijven wel hangen.

Daarna een wandeling naar het ‘Henrique e Francisco Franco museum’. Twee boers, geboren in Madeira, kunstenaars uit eerste helft van de vorige eeuw. Een gratis, volledig verlopen, museum met twee Gymzalen met donkere wanden, twee medewerkers – de caissière en een suppoost – en wat werken aan de wand.

Verder is de dag gevuld met het heerlijke nietsdoen. Na anderhalve week hebben we de stad als toerist gezien. Langzaam gaan we van kijken als bezoeker naar het beleven als bewoner. Niet meer gericht zoekend naar nieuwe inzichten maar meer rondlopend en kijkend naar het alledaagse wat er altijd is. Heerlijk relaxed zonder haast en doel.

De dag erna kunnen we weer volledig de toerist zijn. We hebben een wandeling langs de ‘Levadas’ in het noordoosten geboekt. Dat zijn een soort vrijwel vlakke irrigatiekanalen om het vele water wat er op het eiland valt vast te houden en te distribueren naar de velden en huizen. Een enorm stelsel van wel 2,100 kilometer lang in de bergen. Deels in tunnels om het water van het natte noorden naar het drogere zuiden te krijgen. Het bouwen begon in de zestiende eeuw en moet zwaar geweest zijn. Uithaken en bergwanden, cement naar boven brengen. Naast de kanaaltjes, in betonnen bakken van rond de vijftig centimeter breed, lopen paden. Niet gemaakt voor het wandelen maar voor onderhoud maar ook om het water te verdelen. Boeren en bewoners kunnen water kopen uit Levadas, dat gebeurt door zijkanaaltjes open te zetten voor een bepaalde tijd. Dit gebeurt nog steeds, met de hand. Net als het continue onderhoud op plaatsen waar geen vervoermiddel kan komen.

De kanaaltjes worden nu ook gemaakt om elektriciteit op te wekken. Vanuit bassins in de bergen gast het water langs de waterkrachtcentrales door naar beneden. Uitbreiding hiervan is al gepland en men verwacht zo binnenkort 40% van de stroom zo op te kunnen wekken.

Wij gaan een wandeling van 5,7 kilometers langs de Levadas, in twee en een halfuur uur doen. We worden opgehaald en met elf andere toeristen in een bus gestopt. Zes stops, vijf Europese nationaliteiten en een Canadees stel. De leeftijd van vijftig tot tachtig. Wandelstokken, regenjassen en waterflessen bij zich voor deze sportieve prestatie. Als laatste stapt een Zweeds stel in. Onze gids, Alveiro, legt uit dat hij vroeger ook verliefd was op twee hele mooie vriendinnen. Ze waren echt alles voor hem. Maar hij heeft het toch maar uitgemaakt toen hij erachter kwam dat er wel erg veel mannen verliefd op ze waren. Te veel. Ze heette Agneta en Anni-Frid. En voor diegene welke het niet snapte legde hij graag uit, dat ze de zangeressen van ABBA waren.

Wel lopen over het pad achter de gids aan. Zoals kuikens achter moeder eend lopen. De paden zijn modderig en glibberig door de regen. Een schitterde wandeling. Groen over het smalle pas langs de achtertuintjes van de huizen, door de velden waar groenten groeien, door stukken bos en langs alleemaal soorten bloemen en planten.

De gids stopt regelmatig, gaat midden op het pad staan, draait zich om en verteld een verhaal. Soms educatief over de planten of de mensen welke hier wonen en werken. Als een soort kermis clown, klein gedrongen mannetje geeft hij veel uitleg, maar ook veel mopjes en verhalen. En hij gebruikt dezelfde techniek van vertellen als de vorige president van Amerika. Korte zinnetjes, herhalingen eindigend in zijn mening.

‘We hebben in Madeira veel bamboe’ legt hij uit bij een suikerriet plant, ‘we hebben ook 56 Panda’s op het eiland’.

Als iedereen een beetje ongelovig reageert of vraagt of we ze tegen kunnen komen, vervolgt hij er mee dat het wel allemaal Fiat panda’s zijn. Of als we bij een groepje paddenstoelen staan legt hij serieus uit dat ze achtentwintig soorten hebben op het eiland en dat ze allemaal eetbaar zijn. En als we al verder lopen zegt hij dat je jammer genoeg van veertien soorten je maar één keer kan eten.

Als we bij het eindpunt, in een klein winkeltje of barretje bij twee zeer bejaarde eigenaren een kopje drinken vraagt hij of we de trip leuk vonden. Als iedereen dit luidkeels bevestigd vraagt hij of we dat ook zouden vinden als de wandeling nog twee kilometer langer zou zijn. Hoopvol reageert iedereen positief. Dan zegt hij, ‘Mooi, dan hoeven we jullie niet terug naar jullie hotel te rijden, dan is een stop in de stad voldoende.’

Hij vertelt over zijn leven, als kok in horeca. Over het onderhoud van kanalen en hoe de mannen welke het water leveren voor een glaasje wijn altijd bereid waren wat extra water te leveren. En dat ze aan het einde van hun rondje dronken over de paden liepen of lagen te slapen onder een boom. Met als einde vertelde hij dat het nu een stuk beter gaat, ze sliepen nu uit het zicht en niet meer langs het pad.

Op weg terug moeten we wachten op een auto welke achteruitrijdt. Hij vraagt waarom vrouwen dat veel beter kunnen dan mannen. En geeft zelf, natuurlijk, het antwoord. ‘Vrouwen zijn gewend in de spiegel te kijken.’

8 [e-38] 9 Februari, 2023, Art Deco Apartments, Funchal, Madeira