Mumbai, Dharavi - De andere kant van de stad

Mumbai, 26 Oktober 2018

Inger, een deelneemster aan ons tripje naar de sloppenwijken van Mumbai, legt onze gids uit dat het wassen met de machine beter is als met de hand. Terwijl we kijken naar de grootste handwasplaats van de wereld. Dagelijk worden hier door meer als 200 families 100.000 kledingsstukken gewassen. Een wereld record volgens het “Guiness Book of Records”. Kleding, van lokale wasserijen, ophaal sevices aan huis en lakens, handdoeken van hotels. Het wordt eerst gesorteerd op kleur, in betonnen bakken met de hand gewassen en daarna gedroogd op de daken aan honderden waslijnen. En daarna weer bij elkaar gezocht per eigenaar om weer bezorgd te worden. Zestien uur per dag zijn deze families in een soort krottenwijk tussen het spoor en de oprukkende hoogbouw bezig. Met wassen.

Onze Mumbai gids legt uit dat de handwas beter is omdat mensen hier met de hand rijst met vette curry eten, en dus veel morsen. Dat de was hier twee uur wordt geweekt en dat deze vet vlekken met de hand extra worden bewerkt. Daarnaast is het klimaat hier vochtig en dus moet het ook vaker en beter worden gewassen tegen de lucht van de straat en het zweet. Maar Inger, een duitse mede reiziger is het er niet mee eens. Haar wasmachine in Hamburg wast veel beter. De airco in de auto was ook verkeerd daar wordt ze ziek van, honden en katten zitten vol met bacteriën. En alles is gevaarlijk en wordt je ziek van. Inger, een verpleegster, getrouwd met een man uit Sri Lanka is al vaker in India geweest en heeft een mening.

Maar ze gaat dus wel mee met ons tripje naar de grootste sloppenwijk van Mumbai – Dharavi – op teenslippers. Met blote voeten lopen in een sloppenwijk De gids zegt later dat Inger overal bang voor is en dus ook nergens van kan genieten.

In deze sloppenwijk wonen waarschijnlijk net zoveel mensen als in Amsterdam (schatting tussen de 600.000 en 1 miljoen). Een wijk vol met veel golfplaten daken en wanden, betonnen twee verdieping huizen en steegjes, zo smal dat je elkaar soms niet kan passeren. Huizen zonder sanitair – op iedere 1.500 inwoners is er een centraal toillet en met zes bewoners in een kamer van tien vierkante meter. En dit afgewisseld met totaal 15.000 fabriekjes en kleine werkplaatsjes, pottenbakkers, leerlooiers, textiel, plastic hergebruik tot zelfs een aluminium smelterij (smeltpunt rond de 1.000 graden, midden in een woonwijk en ovens gevuld met hout, leerrestanten etcetra).

Grote families, enorme sociale (en niet digitale) netwerken. En alles gebeurt in de smalle straatjes, met losliggende betonblokken, gaten, kuilen, huisvuil en stilstaand water. De lucht ruikt naar de activiteiten, soms lekker bij een bakkerij, maar op andere plekken echt smerig. Lopen tussen de werkplaatsjes met de chemicaliën rechtstreeks geloosd op de straat.

Volgens de gids – welke er zelf woont – een wonder van de circulaire economie. Hergebruik van alles, plasticflesjes, auto onderdelen, blikjes. Maar als de nederlandse arbeids inspectie langs komt zou alles gesloten worden. En de nederlandse warenautoriteit zou alles meteen platbranden. De medische autoriteiten zouden gruwen van alle ziektes. Het is waarschijnlijk vergelijkbaar met Nederland van 150 jaar geleden of zoiets. Maar er wonen, werken wel een miljoen mensen, geen echte armoede, iedereen is bezig of wordt in de familie geholpen.

De gids legt uit dat een sloppenwijk eigenlijk niet bestaat. Het is een gebied waar mensen illigaal zijn gaan wonen ergens begin 1900. Zijn voorouders zijn drie generaties geleden hiernaartoe verhuisd. En nu woont hij tussen zijn grote familie. Er was een (Engelse) wet welke verteld dat als je ergens lang genoeg woont je niet meer verjaagd mag worden. Sindsdien zijn de wetten gewijzigd, nieuwe wijken gemaakt voor de mensen welke van het platte land komen. Maar mensen zijn er blijven wonen en nieuwe zijn er bijgekomen. En nu ligt deze grond tussen de oprukkende flatgebouwen. En is de grond geld waard. Maar de bewoners willen niet meer weg. Ze werken gewoon in de stad, de werkers in de fabriekjes komen van buiten, dat zijn de nieuwe immigranten van het platteland. De oorspronkelijk bewoners zijn trots op hun sloppenwijk, volgens de gids. Waarschijnlijk woont 55% van de inwoners van Mumbai in dit soort wijken – dat is 11 miljoen mensen. Dus is dit eigenlijk de echte standaard.

En Inger snapt niet dat dit gewoon werkgelegenheid en economie is. Uitstervend door de vooruitgang maar nu nog voldoende reden van bestaan. Wij lopen drie uur door deze wijk, vergelijkbaar met de kampongs in indonesie, of de sloppenwijken van Afrika. Het verschil is dat ze hier trots lijken, maar waarop is onduidelijk. Ongelooflijk dat mensen hier kunnen wonen.